Raştîyî û zurî

Fatma ADİR

Weçînayîşan rê çend rojî mendî û ma şahidîya zêdekerdişê zure û manîpulasyonanê blokê faşîstî yê AKP û MHPyî kenî. Hetêk ra bi zura ‘ma do vera Qendîlî de operasyonan bivirazî’ şarî xapênenî, heto bîn hewl danî qetlîyamê Pirsusî manîpule bikerî û problemê estene yê dewlete ke peynîya înan nîna…

AKP û Erdogan nê weçînayîşî, sey weçînayîşê estene û çinêbîyayîşî vînenî û bi no hawa amadekarîya nê weçînayîşî kenî. Labelê ê zî ferqê ci de yî ke êdî wextê xo temam kerdî. Cok ra hende zure û hêriş kenî. Qet şik çin o ke ê şerê estene û çinêbîyayîşî danî. Çimkî bingeyê estena înan de zîhnîyetê netewe-dewlete ke felsefeya komare yo zî esto. Çimkî estena înan ser înkarkerdişê kurd û yê nasnameyê bînan ser ro beno. Çimkî qebulkerdişê şarê kurd û heqê ci, yeno manaya îflas û înkarê zîhnîyetê tekperestîye. Wexto ke merdim wina biewnîyo, merdim fam keno nê hetî çira hende veng vejenî. Her roje probleman xelq kenî û no zî înan dekeno mîyanê krîzî. Hetêk ra hewl danî nê krîzan derbaz bikerî, labelê heto bîn de mîyanê xo de şerê îqtîdarî kenî. Qet şik çin o ke no netîceyê zîhnîyetê îqtîdarperestî yo.

No semed ra çîyo ke ma dîqet bikerî o yo ke sîstemê faşîstî yê îqtîdarî şerê hegemonya de komelî sey haletê meşrûîyetî bikar anî û tîya de meharetê înan o yo ke zuran sey raştîye, raştîye zî sey zure nîşan danî. Bi manîpulasyonanê îdeolojîk û pratîkî hewl danî komelî bigirî pey xo û bikerê fîguranê na kaye. Aşkere yo ke Tirkîya de ti wext qasê donemê AKPyî dezgeyê cigêrayîşî yê stratejîkî, pisporî, dezgeyê fikrî yê îqtîdar û dewlete hende hakim nêbîyî. Îqtîdar hewl dano her warî de şekil bido komelî û hewl dano bi plankerdiş, tasnîf, dîyarkerdiş, nîzam û îdareyê fehmî komel goreyê sentezê Turk-Îslamî tanzîm bikero. Bi nê armancî verê tora medya ser o hakimîya xo awan kerda, dima ra dezgeyê xo awan kerdî. Hîtlerê Almanya ra heta Mussolînîyê Îtalya, polîtîkaya qirkerdişî yê Fransa ra heta rejîmê nîjadperestî yê Afrîkaya Başûre û welatanê sey Ruanda û Kongo, ma tecrubeyanê xo ra zanî ke faşîzm bi zure hewl dano komelî hewna bikero û îdare bikero.

Xususîyetanê faşîzmê Hîtlerî ra nîjadperestî, lîderî, antî komunîzm, kontrolê medya û goreyê îdeolojîyo fermî weşanayîşê dezgeyê çapemenîye û sewbîna ewro Tirkîyaya Erdoganî de newe ra ganî bîyî. Sey faşîzmê Almanan sloganê ‘tek ziwan, tek beyraqe, tek dewlete, tek millet’ zî ruhê nê prosesî yî. Pratîkê muhendîsîya AKPyî hewl dano goreyê nîjadperestîya Turk-Îslamî komelê şerî awan bikero. Sey verênanê xo, o zî bi demagojîya ‘vera terorî de têkoşîn û dişmenê teberî’ hewl dano komelî dîzayn bikero. Ma nimuneyanê bînan yê faşîzmî ra zanî, seba ke şarêko qurbanê qirkerdişî bibo obje, ganî verê bibo kerdoxê tayê kerdişan. Cihuyî zî hetê tayînan ra bîybî sebebê nefret û xirabîye. Bi no hawa fehmê komelî amebî bedilnayene û vînayîşêko cîya amebî xelq kerdene. Dima ra vera qirkerdişan de îtîrazê cîddî nêbîybî. Sebebêkê nêyî fehmo ke komel de amebi awankerdiş bi, sebebo bîn zî ters û şîddeto ke îqtîdarî komel de awan kerdbî bi. No raybaz hetê heme netewe-dewletan ra ameyo kerdiş. Eke fehmê ‘dişmenê zereyî’ û ‘dişmenê teberî’ nêbo, îqtîdarêko winasî nêşêno estena xo bidomno û o wext îqtîdarî zî nêşênî domananê şarî şerêko lêmin de bidî şerkerdiş. Cok ra nêyî ser cuya şarî ra qumar kay kenî. Emma Goldmane vatişê xo yê ‘Dizdê ke tersonek î û nêşênî şer bikerî, seba ke tayê ci ser nameyê înan de şer bikerî, heme şeranê dinya vejenî’ na babete ser o vato.

Netîce de îqtîdaro ke tekperest û cîyayîyan çinî hesibneno, do bi estena komelî ya demokratîke, azadîwaştoxî pêro bido. Ewro herçiqas ke hende zulm û zextî estî zî, şarê Tirkîya rasteyan bi coşêko gird pirr kenî û no zî nîşaneyê nêyî yo. Cok ra ewro sey vatişê T.S Elîotî yê ‘Wextê dara hêrsî ra weşênayîşê hesiran nîyo’. Ewro wextê vindarnayîşê rejîmê faşîstî û dîktatorîye û wextê girewtişê govenda azadîye yo. Reyna wext wextê bi azîm, bawerî û înat wayîrvejîyayîşê azadîye yo. Wext wextê şaran o…