İshal

Dr. Dersim DAĞDEVİREN

İshal dışkının su içeriğinin ve sıklığının artmasıdır. Dışkı sık ve sulu / yumuşak çıkmaktadır.

Çocuklarda ve yetişkinlerde günde 1-3 defa veya haftada üç defa büyük dışkı normaldır, emzirilen bebeklerde günde yedi defaya kadar veya yedi günde bir.

Normalde yemek bol miktarda su ile karışıktır ve kalın bağırsağa varmadan sindirilmektedir. Bunun sonucu olarak kalın bağırsağa varan yemek esas olarak sıvı durumundadır. Kalın bağırsak suyu emerek kalan malzemeyi yarı katı bir hale getirmektedir. Kalın bağırsağın zarar görmesi durumunda suyun çekilmesi engellenir ve dışkı sulu olur.    

İshalin birçok nedeni vardır. En sıkça görülen nedeni enfeksiyondur (virüs veya bakterilerin ürettiği zararlı maddeler). Avrupa’da çocuklarda en çok ishale yol açan virüsler Rotavirüs ve Norovirüs’tür. Gıda zehirlenmesi, sindirim sorunları, ilaçların yan etkisi (özellikle antibiyotikler), kronik bağırsak iltihaplanması v.b. hastalıklar da ishale yol açmaktadır.

İshal bulaşıcı olduğundan dolayı hijene dikkat etmek (el yıkama v.b.) çok önemlidir. Kuluçka devresi (enfeksiyon kapmadan ilk belirtilerin başlamasına kadarki süreç) 4 – 48 saat arası değişebilir.

İshal ile birlikte karın ağrısı, bulantı, kusma ve ateşlenme de görülebilir. Bu genelde mide bağırsak gribi olarak adlandırılır.

İshalin sıklığına ve sululuğuna bağlı olarak özellikle çocuklarda aşırı su kayıbı (dehidrasyon) tehlikesi bulunmaktadır. Bununla birlikte kilo kayıbı da yaşanmaktadır. Önlem alınmadığı taktirde tansiyon sorunu yaşanabilinir. Havale geçirme ve böbrek yetmezliği nadiren de olsa görülebilmektedir.

Genelde hastalık kendi kendine de iyileşme gösterebilir. Hastalığın tedavisinin en önemli ayağı kaybedilen sıvının vücuda geri verilmesidir. İshale yakalanmış kişilerin genelde içtiği sudan daha fazla içmesi gerekir. Anne sütü ile beslenen bebekler daha sık emzirilmelidir. Kulanılan rastgele ilaçlar (ishal kesici) ishali gidermeyeceği gibi bebeğin hayatını da tehlikeye atabilir. İshal durumunda aşırı yağlı ve süt ürünlerinden (anne sütü hariç) kaçınılmalıdır.

Hastalıktan korunmak için tuvalet ihtiyacının ardından ellerin temizliğine önem verilmedir. Yemek yemeden önce de eller mutlaka bol sabunlu su ile yıkanmalıdır. Dondurulmuş gıdalar tercih edildiğinde son kulanma tarihine dikkat edilmelidir.

Dünyada ishal beş yaşından küçükler arasında (zatüreden sonra) ölümün ikinci büyük nedenidir. Almanya’da Rotavirüs’üne karşı aşı bulunmaktadır. Bebek altı haftalıkken başlanılan bu aşı, aşı çesidine göre dört hafta arayla bir veya iki defa tekrarlanmaktadır.